Đoán biết lòng người

ĐỂ ĐOÁN BIẾT LÒNG NGƯỜI

          Lòng người ta nham hiểm hơn núi sông, khó biết hơn là biết trời.

    Trời thì hằng năm có xuân hạ thu đông, hàng này còn có buổi sáng, buổi tối, ta do đấy mà biết được.

    Đến như người ta thì có kẻ ngoài rõ như cẩn hậu mà trong thật kiêu căng, có kẻ rõ thật tài giỏi mà ngoài coi ra ngu độn, có kẻ rõ như vững vàng thư thái mà trong cuống rỗi nóng nảy. Tâm tính bên trong, diện mạo bên ngoài trái nhau khó lường như thế.

    Cho nên quân tử dùng người cho ở xa để xem lòng trung (nghĩa).

    Cho ở gần để xem lòng kính (lễ).

    Sai làm nhiều việc để xem cái tài, hỏi lúc vội vàng để xem cái trí (trí).

    Hẹn cho ngặt ngày để xem có tín (tín).

    Ủy cho tiền của để xem có nhân (nhân).

    Giao cho việc nguy biến để xem có tiết.

    Cho đánh chén say sưa để xem cử chỉ.

    Cho ở chỗ phiền tạp để xem thần sắc.

Xem người đại khái như vậy, thì họa mới có thể biết được người.